Η ριζοσπαστικοποίηση και η εξτρεμιστική βία αποτελούν αυξανόμενες απειλές στην Ευρώπη, επηρεάζοντας ιδιαιτέρως τους νέους, οι οποίοι είναι συχνά πιο ευάλωτοι σε τέτοιες ιδεολογίες. Σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων διαδραματίζει το σχολείο, καθώς είναι ένα από τα κύρια περιβάλλοντα όπου οι νέοι κοινωνικοποιούνται και διαμορφώνουν τις αξίες και τα πιστεύω τους. Στις χώρες της κοινοπραξίας του πέργου PRAISE που είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Σουηδία, αλλα και σε όλη την Ευρώπη η ριζοσπαστικοποίηση των νέων αποτελεί σοβαρή ανησυχία, με τα στατιστικά στοιχεία να αναδεικνύουν την ανάγκη για άμεσες παρεμβάσεις.
Στην Ελλάδα, οι νέοι που ζουν σε αστικά κέντρα και σε περιοχές με έντονες κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες είναι πιο επιρρεπείς στη ριζοσπαστικοποίηση. Στα σχολεία, το φαινόμενο της κοινωνικής απομόνωσης και του σχολικού εκφοβισμού συνδέεται με εξτρεμιστικές τάσεις. Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Δικτύου για την Πρόληψη της Ριζοσπαστικοποίησης, το 12% των μαθητών έχει εκφράσει εξτρεμιστικές απόψεις, ενώ σε ορισμένες περιοχές το ποσοστό φτάνει έως και το 20%.
Η Κύπρος αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις, με την ριζοσπαστικοποίηση να συνδέεται κυρίως με πολιτικές και θρησκευτικές ιδεολογίες. Οι μαθητές που ζουν σε περιβάλλοντα με εντάσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων είναι πιο επιρρεπείς σε εξτρεμιστικές συμπεριφορές. Έρευνα του 2022 δείχνει ότι το 10% των μαθητών έχει εκτεθεί σε ριζοσπαστικές ιδέες μέσω διαδικτύου, ενώ το 6% έχει εμπλακεί σε δραστηριότητες που σχετίζονται με εξτρεμιστικές ομάδες.
Η Ιταλία, όπου υπάρχει μεγάλη παρουσία μεταναστών, παρατηρεί αυξημένο κίνδυνο ριζοσπαστικοποίησης στα σχολεία λόγω της πολιτισμικής διαφοροποίησης. Περίπου το 15% των μαθητών σε αστικές περιοχές έχει παρακολουθήσει ρητορική μίσους, ενώ το 8% είχε επαφή με ριζοσπαστικές ομάδες μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Στη Ρουμανία, η ριζοσπαστικοποίηση των νέων αυξάνεται κυρίως σε αγροτικές περιοχές όπου η ανεργία και η φτώχεια κυριαρχούν. Το 2021, έρευνα έδειξε ότι το 18% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είχε επηρεαστεί από ριζοσπαστικές ιδέες μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η κοινωνική απομόνωση και οι οικονομικές ανισότητες συμβάλλουν στην ενίσχυση αυτής της τάσης.
Στη Σουηδία, μία από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, η ριζοσπαστικοποίηση παρατηρείται κυρίως σε περιοχές με υψηλή μετανάστευση και πολιτισμική διαφοροποίηση. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 14% των μαθητών έχει έρθει σε επαφή με εξτρεμιστικές ιδέες, ενώ σε κάποιες περιοχές η εμπλοκή σε εξτρεμιστικές ομάδες φτάνει το 7%.
Σε αυτό το πλαίσιο, το έργο PRAISE έρχεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης και της εξτρεμιστικής βίας, εστιάζοντας στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικο-οικολογικής ανθεκτικότητας στους μαθητές. Το έργο παρέχει καινοτόμα εκπαιδευτικά εργαλεία, τα οποία βοηθούν τους μαθητές να αναγνωρίζουν και να απορρίπτουν ριζοσπαστικές ιδέες, ενώ ενισχύει τη χρήση της κριτικής σκέψης και της επίλυσης συγκρούσεων. Μέσω της δημιουργίας μιας ψηφιακής πλατφόρμας e-learning και ενός ψηφιακού επιτραπέζιου παιχνιδιού, το έργο ενδυναμώνει τους μαθητές να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους σε ασφαλή σχολικά περιβάλλοντα. Παράλληλα, παρέχεται εκπαίδευση στους εκπαιδευτικούς, ώστε να εντοπίζουν τα πρώιμα σημάδια ριζοσπαστικοποίησης και να διαμορφώνουν θετικό κλίμα στα σχολεία τους.
Με τις δράσεις του, το PRAISE θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του κινδύνου ριζοσπαστικοποίησης στους μαθητές, δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό πλαίσιο που ενισχύει την κοινωνική συνοχή και τη συμπερίληψη. Το έργο στοχεύει να προωθήσει τη συνεργασία μεταξύ σχολείων και κοινωνικών υπηρεσιών, ενώ παράλληλα ενισχύει τις ικανότητες των δασκάλων και των εκπαιδευτικών οργανισμών στην αντιμετώπιση αυτής της σύγχρονης πρόκλησης.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο PRAISE, μπορείτε να επισκεφθείτε τον επίσημο ιστότοπο: https://praise-project.eu/
